Itoophiyaa keessatti naanoolee gogiinsaan miidhaman haalli jiru hammaachaa dhufuun aanaaleen 26 kanaan dura beela hin seenne yeroo ammaa akka beelaaf saaxilaman Dhaabbanni Mootummoota Gmatoomanii beeksise. Aanleen kanaan dura sadarkaa 2ffaa irra turan fi sadarkaa gogiinsaa qofaa beekaman beelaaf saaxilamuu qoofaa utuu hin taane dhukkuboota adda addaan illee akka miidhamaa jiran beekame. Gogiinsi Naannoolee Itoophiyaa 6 keessa jiru fooyyaa’insa agarsiisuu dhabuun ...
Read More »Author Archives: Central
Baayyina ummata Itoophiyaa miliyoona 90 ta’u keessaa miliyoona 23 kan ta’u, yaala fayyaa dhukkuba Bilhariziyaa akka barbaadu fii ammaas tatamsa’inni dhukkuba kanaa sadarkaa yaadeessaa irra jiraachuu dhaabbanni fayyaa addunyaa beeksise.
Biyya dhukkubni bilhariziyaa keessa hin badin keessaa Itoophiyaan tokko yemmuu taatu, tatamsa’ina dhukkuba kana to’achuunf qorichoonni miliyoona 14 gara biyyattii seenuu maddi Oduu Afrikaa niiwus dhaabbata fayyaa addunyaa wabeeffachuun gabaaseera. Qorichi kaampaanii saayinsii fi teeknooloojii Mark jedhamuun gargaarsaan kenname kun barattoota miliyoona 6 gahan yaaluu danda’a jedhameera. Dhaabbanni qoricha kana gargaarsaan kenne akka beeksisetti, dhukkuba bilihariziyaa Itoophiyaa keessa jiru to’achuuf ...
Read More »Hooggantonni Mootummaa gaafii eenyummaa Gondoritti ka’ee shororkeesummaa waliin walqabsiisan jiraattoota Magaalaa Gondor dhiifama gaafachuu qabu jedhame.
Mormii Ummataa naanichatti ka’e hordofuun gidduu kana paartiin naanicha bulcha jiru hooggantonni Biaden marii ummata waliin gaggeessaniin irratti gaaffii ka’een ummata gaaffii mirgaa gaafate shororkesummaan yakkuun dogongora waan ta’eef itti gaafatamuu qabu jedhaniiru. Namoonni bakkicha turan akka ESAT tti himanitti, ummanni gaaffii kaasaniin dubbi himaan mootummaa Geetaachoo Raddaa fi miidiyaaleen mootummaa biyyattii gaafii nagaa ummanni gaafate akka shororkesummaatti himuun, jiraattota ...
Read More »Jalqaba Torbe kana irra kaasee mormiin Arsii lixaa aanaalee adda addaa keessatti bifa haaraan eegale cimee itti fufee jiraachuu isaa gabaasni adda addaa fi jirattonii ibsaa jiru.
Mormii amma gaggeeffamaa jiru godina Arsii lixaatti dabalataan Harargee bahaa fi aanaalee shawaa bahaa jalatti argaman keessatti cimee itti fufuun himamaa jira. Mormiin kun , Oromoonii mana hidhaa jiran akka gad dhiifaman, ajjechaa fi dararaan akka dhaabbatuu karaa nagaatin kan gaafatu yemuu ta’u biiroon dhimmoota Koomunukeeshinii Mootummaa naannoo Oromiyaa mormii kana duuba humnoota farra nageenyaatu jira jechuudhan mormii kana to’annoo ...
Read More »Gamtaan Afriikaa sababa hanqina baajataa isa mudateen humna naga kabachiisaa Soomaliyaatti keessatti alshababiin lolaa jiru bara 2020 tti akka biyyattii keessaa baasuuf jedhu ibsi gamtichi gidduu kana baase ni mul’isa.
Gamtaan Afriikaa kamisa kana akka beeksisetti waggoottan afuran dhufan keesssatti loltoota isaa Soomaliyaa keessa jiran kuma 22 ta’an hunda baasuu, hojii nageenya biyyattii eeguu loltoota biyyattiif dhiisu beeksisee jira. Akka karoora kanaatti Amisom loltoota isaa Soomaliyaa dha baasu kan eegalu bara 2018 tti yemmuu ta’u, suuta suuta dirqama naga kabachiisummaa biyyatti raayya biyyaaleessaa Mootummaa Soomaliyaaf akka kennaa deemu ibseera. Murtiin ...
Read More »Yeroo Ummanni Itoophiyaa miliyoonaan lakka’aman beelaan rakkachaa jiran kanatti hawwaasni addunyaa dhimmoota xixiqoo irratti xiyyeeffatee raknichaa akkaa layyooti ilaalin isaa sirri akka hin taane, ergamaan dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii Pirezdantiin Ayerland duraanii Meerii Robinson qeeqa dhiheessan.
Meerii Robinson akka miidiyaaleef himanitti, yeroo ammaa kana ummanni addunyaa kan irratti dubabchaa jiru dhimmoota xixxiqoo irratti waan ta’eef beela Itoophiyaa hubaa jiruuf xiyyeeffannoo hin kennine jechuun dubbatan. Dhaabbiilee saba himaalee dabalatee hawwaasni addunyaa dhimma murtii ummata Ingliz, dhimma baqattoota gara Awuroophaatti godaananii fi jeequmsa guutuu aduunyaa irratti raawwatu qofaa yemmuu dubbatan akka dhaga’amu kan himan Meerii Roobiinson beela Itoophiyaatti ...
Read More »Mootummaan Sudaan akka beeksisetti, lakkoosi lammiilee Itoophiyaa Sudaan irra ka’uun Egypt fi Liibiyaa keessa qaxxamuruun gara Awuroophaatti baqachaa jiranii akka dabale beeksiseera.
Hoogganaan Humna dafee qaqabaa Sudaan akka beeksietti, ji’a darbe qofaa baqatoonni 300 hedduun isaanii lammiilee Itoophiyaa ta’an daangaa Sudaan fi Liibiyaa irratti to’anno jala akka oolan dubbatan. Baayyinni baqattoota dabaluu irra kan ka’e Mootummaan Sudaan gammoojjiiwwan kutaa biyyatti kaabaa gara dhihaa jiran irratti duula to’anno banuu beeksisaniiru. Daangaan Sudaan fi Liibiyaan wal daangeessan gama kaabaatiin duula to’anno gaggeefamaa jiru hordofuun ...
Read More »Mootummaa Israa’el Jiwiishota Itoophiyaa yookiin falashota 9000 akkaa gara israa’eliti fudhachuu barbaadu beeksiseera.
Itoophiyaa dabalatee biyyoota afrikaa 4 daawwachaa kan turan Ministirri Muummee Israa’el Beenjaamiin Neetaanaahuu daawwaannaa isanii Itoophiyaa keessaati, Jiwiishota Itoophiyaa keessaati hafaniiru jedhaman 9000ti lakka’aman firottan isaanii biyyaa Israa’el jiran waliin makuu akkaa barbaadan beeksisanii jiru. Beenjaamiin Neetaanaahuu ibsa kennaaniin, yoom akka raawwatu yoo himuu baatanis, yeroo gabaabaa keessatti lammiilee Itoophiyaa hidda Israa’el qaban akka biyyatti deebisan dubbachuun dhimoota wal fakkaata ...
Read More »Barsiisonni Motummaa Ihadegiif amanamoo dha jedhaman filatamanii akka qormaata sadarkaa lammaaffaa kutaa 12 kennaniif akka qophaa’ee jiran beekame.
Ji’a tokkoon dura qormaannii barattoota kutaa 12ffaa dhaabbiilee barnoota ol aanoof qopheessaa jedhamee miliqee eegaa bahee booda, qormaata haara qophessuuf kan dirqame Ministeerri barnoota Itoophiyaa qormaata haara qophaa’e kana barsiisota sirnichaaf ni amanamu jedhamaniin kennuuf qophii irra akka jiru beekame. Guutuu biyyattii keessaa bifa of eeggannoo qabuun kan filataman barsiisonni waxabajjii 28 bara 2008 magaala Finfinnee kan seenan yemmuu ta’u, ...
Read More »Hordoftonni Amantaa Islaamaa Oromiyaa ayyaana Sooma hiikaa dhengaddaa kabajatan irratti dhiittaa mirgaa fi ajjechaa Oromiyaa keessatti raawwachaa jiru morman.
Odeeffannoon adda addaa akka ibseti , Naannoo Oromiyaa Harargee bahaa Magaalaa Awwaday fi Godina Arsiitti xumura kabaja ayyaana Sanaa booda ummanni Mormii Mootummaa irratti qabu ibsateera. Arsii Lixaa magaalaa Asaasaatti poolisoota fi qondaaltoota Mootummaa to’anaaf dhufan ofirraa ari’uun kan kabajatan yemmuu ta’u, Magaalaa Doddolaattis ummanni qaama biraa hin barbaannuu jechuun ofiif wardiyaa waliif dhaabbaate kabajatee jira. Ummanni Magaalaa Kofalees sirna ...
Read More »